ورق فولادی که با استفاده از روش نورد گرم با ضخامت کم تولید می شود را ورق سیاه گویند. ورق فولادی سیاه (نورد گرم) با نام انگلیسی Hot Rolled Sheet شناخته می شود.
دلیل نام گذاری این محصول این است که به در روش نورد گرم به علت ذوب اجزای تشکیل دهنده ورق، در دمای بالا ورق تغییر رنگ داده و مات می شود و اصطلاحا به آن ورق سیاه گفته می شود.
نرمی و سختی این ورق با توجه به نوع آلیاژ به کار رفته در آن متفاوت خواهد بود. هرچه درصد کربن در ورقه های فولادی بیشتر باشد، ورق سخت تر است قیمت ورق سیاه به معیاره های متفاوتی وابسته است از جمله آلیاژ و استاندارد ساخت ورق.
استاندارد های رایج ورق سیاه
در نامگذاری استاندارد ها، St اول آن ها از کلمه Structure به معنی سازه و ساختمان و … است. نامگذاری این نوع فولاد مطابق با استاندارد منسوخ DIN 17006 است. این استاندارد با استاندارد DIN EN 10027-1 جایگزین شده و ورق St37 براساس استاندارد اروپایی EN10025 معادل S235JR است و قیمت ورق سیاه st37 پایین تر از دیگر نوع های صنعتی است.
بعضی از ورقهای فولادی قابل کشش می باشند و جهت بدنه کشتی و ماشین آلات سنگین که اصطلاحا DD11 و DD12 و DD13 و همچنین STW22 و STW24 که نرم تر می باشد قابل استفاده است.
بعضی از ورقهای سخت جهت تولید لوله های تخت فشار و مخازن نفتی و غیره با استانداردهای SPHT4 و SPHT3 و SPHT2 و SPHT1 استفاده میشود.
همچنین ورقهای A285 با گرید GR سی (C) با A596 90 با گرید GR55 تا 90 نیز برای مخازن تحت فشار و سیلندرهای فشارقوی مورد استفاده قرار می گیرند.
از استاندارد های رایج ورق سیاه به دو مورد زیر اشاره میکنیم :
- ST37 (ورق سیاه معمولی )
فولاد ST37 به عنوان فولاد نرمه نیز در صنعت شناخته می شود. این از فولاد در دسته فولاد های کم کربن هستند. بیشترین کاربرد ورق سیاه معمولی در صنعت ساخت و ساز و کاربرد شیت های صنعتی اغلب در صنعت پتروشیمی ، صنعت مخزن سازی ، صنعت سد سازی و… است. ورقهای ST37 از نظر سختی و نرمی معمولی هستند و هرچه پایین تر از ST37 باشد ورق نرم تر می شود. و هرچه بالاتر ازST37 باشد سخت تر است . به عبارتی هرچه عنصر کربن در ورق های فولادی بیشتر باشد ورق سخت تراست.
- ST52 (ورق سیاه صنعتی)
این محصول که تحت استاندارد DIN 17100 قرار دارد به عنوان فولاد پر مقاومت کم آلیاژ در صنعت شناخته می شود و با افزودن مقادیر ناچیزی آلیاژ نظیر مس، نیکل و منگنز به فولاد کربن دار تولید می شود. از ویژگی های این ورقپ می توان به مقاومت بالا در برابر پیچش و خمش و خاصیت ارتجاعی و تحمل وزن بالا اشاره کرد. در این فولاد مقاومت افزایش پیدا می کند و برای جوشکاری مورد استفاده قرار می گیرد . در خرید این نوع ورق حتما باید به نرمالایز بودن و استاندارد بودن کالا توجه داشت در ورق های بالای ضخامت 50 میلی متر داشتن UT الزامیست.
ابعاد ورق سیاه
ورق سیاه به دو صورت رول و فابریک عرضه میشود.
در موارد فابریک با توجه به سفارش مشتری در طول و عرض متفاوت برش می خورد . اما به صورت مرسوم در بازار ابعادی که بیشتر مورد استفاده قرار می گیرند در بازه 1000*2000 میلی متر و 2000*6000 قرار دارد.
در تولید ورق سیاه به صورت رول محدودیتی در طول وجود ندارد .
ضخامت ورق سیاه در بازه 1.5 میلی متر و 2۰۰ میلی متر است. ولی کارخانه های اکثرا ورق 2 میلی متر تولید دارند که از با کیفیت ترین آنها می توان به کارخانه فولاد مبارکه است.
ورق با ضخامت 15 میلی متر به بالا فقط به صورت فابریک عرضه می شود .
اگرچه به صورت عمده ورقهای سیاه از 1.5 تا 100 میلیمتر ضخامت دارند اما برای کارخانه های تولید پروفیل و لوله که به صفحات نازک‌تری نیاز دارند، ورقهای سیاه با ضخامت‌های 1.2 نیز تولید میشود.
روش تولید ورق سیاه
برای تولید ورق از دو روش نورد گرم و نورد سرد استفاده می شود. خروجی نورد گرم ورق سیاه می باشد. و خروجی نورد سرد ورق روغنی است.
در تکنولوژی نورد گرم تختال ها پس از گرم شدن تا حدود ۱۲۸۰ درجه سانتی گراد در کوره پیش گرم کن و پوسته زدایی در مراحل نورد اولیه و نهایی نورد می شود . عملیات پوسته شویی برای ازبین بردن پوسته اکسیدی انجام می شود و دمای سطح تختال را پایین می آورد . سپس در ضخامت های بین ۱٫۲ تا ۱۶ میلی متر برش داده و به صورت کلاف بسته بندی می شود.
برای عملیات تکمیل نورد گرم معمولا کارهایی مثل کم کردن وزن کلاف، صاف کردن ورق، برش سبک و سنگین ورق، بهبود خواص مکانیکی انجام می دهند.
وزن ورق سیاه
برای به دست آوردن ورق سیاه نیاز به طول و عرض و ضخامت ورق داریم و چگالی آن را 7.8 در نظر میگیریم . می توانید با تماس با بورس آهن از کارشناسان ما راهنمایی بگیرید .
برای محاسبه وزن ورق از فرمول محاسبه وزن ورق به شرح ذیل استفاده نمایید:
وزن ورق سیاه = طول ورق(میلی متر) * عرض ورق (میلی متر) *ضخامت (میلی متر)* چگالی ورق
چگالی آهن : در حالت استاندارد عدد ۷٫۸۶ تعریف شده است.
در حالت کلی شما باید حجم ورق را به صورت حال ضرب ضخامت (میلیمتر)، عرض ورق (میلیمتر )، طول ورق (متر) را حساب کنید و حاصل را بر ۱۰۰۰ تقسیم نمایید و عدد حاصل را در ۷.۸ ضرب نمایید .
بزرگترین کارخانه های تولید ورق سیاه ایران
- کارخانه فولاد مبارکه اصفهان
- کارخانه فولاد کاویان
- کارخانه فولاد اکسین اهواز
- مجتمع فولاد گیلان
کاربرد ورق سیاه
در ورق سیاه با توجه به روش تولید و مقاومت و ضخامت ورق در موارد متفاوتی از آن استفاده می شود . که از مهم ترین موارد می توان به موارد ذیل اشاره کرد
- مصالح فلزی ساختمان
- قطعات خودرو
- ساخت آبگرمکن
- تولید تجهیزات کشاورزی
- ساخت رینگ و چرخ
- صنایع تانکرسازی
- ساخت مخازن خاص کشتی سازی
- صنایع فلزی سنگین