برای شناخت انواع خاموت و ویژگی های آن لازم است در ابتدا تعریف کلی و معنای آن را توضیح دهیم. خاموت را می توان چارچوب هایی که از مفتول فولادی با مقاومت بالا ساخته می شود تعریف کرد.
به عبارت دیگر خاموت نوعی میلگرد آرماتور عرضی است. با این تعریف در ادامه این مقاله به بیان توضیحات تکمیلی در مورد انواع خاموت خواهیم پرداخت بدیهی است قیمت خاموت وابسته به قیمت میلگرد است و با توجه به آن تعیین می شود.
خاموت چیست؟
در آرماتوربندی برای بتن میلگرد به دو شکل طولی و عرضی قرار میگیرد. میلگرد هایی که در راستای طولی تیر یا ستون قرار می گیرند، میلگرد طولی و به میلگرد هایی که در راستای عمود بر این میلگرد ها نصب می شوند و به عنوان میلگرد مکمل شناخته می شوند، میلگرد عرضی می گویند.
انواع خاموت در دسته میلگرد های عرضی قرار دارند. بنابراین می توان خاموت را نمونه ای از میلگرد آرماتور عرضی تعریف کرد که از آن برای جلوگیری از بیرون زدگی آرماتور های طولی استفاده می شود.
میلگرد را در خاموت معمولا خم ۴۵ یا ۹۰ درجه می کند. استفاده از خاموت در سازه های بتنی برای بالا بردن مقاومت سازه نقش مهمی دارد. بخاطر این که آرماتور طولی به تنهایی برای مقاومت در برابر نیروی کششی زلزله کافی نیست، استفاده از آرماتور عرضی امری حیاتی است.
آن چه که در خاموت اهمیت حیاتی دارد و باید مد نظر قرار داده شود، به کارگیری میلگرد نو است یا به عبارت دیگر تاکنون از آن ها استفاده ای نشده باشد. اهمیت این امر در استحکام و استاندارد خاموت ها نقش بسزایی دارد.
میلگرد کار کرده معمولا سرخ رنگ و زنگ زده بوده و برای استفاده در ساخت خاموت مناسب نیست.
نحوه ساخت خاموت
معمولا ساخت خاموت در فرآیند نورد گرم انجام می شود. مراحل تولید به این شکل است که در ابتدا، میله های فولادی را با استفاده از غلطک به شکل میله ای توپر در می آورند.
آن چه که در این مرحله خواهیم داشت یک آرماتور طولی است. سپس برای تبدیل آرماتور طولی به یک آرماتور عرضی که همان خاموت است میلگرد را در زاویه ۹۰ یا ۱۳۵ درجه خم می کنیم.
خاموت هایی که از زاویه خم ۹۰ درجه برخوردار است، خاموت ساده و خاموت هایی که با زاویه خم ۴۵ یا ۱۳۵ درجه هستند به خاموت مهندسی گفته می شود.
انواع خاموت
همان گونه پیش از این در مقاله برسی شد، خاموت در دسته آرماتور های عرضی قرار می گیرد و در واقع میلگرد مکملی است که از بیرون زدگی میلگرد های طولی در هنگام وقوع زلزله جلوگیری می کند.
اندازه و سایز (قطر) میلگرد دارای استاندارد خاص خود است و نباید از حد مجاز در استاندارد کم تر باشد. بر اساس این استاندارد، قطر خاموت نباید کم تر از ۶ میلی متر باشد.
باز ظر ظاهری خاموت به ۶ دسته تقسیم می شود :
- خاموت سنتی
- خاموت مارپیچی
- خاموت معمولی
- خاموت مهندسی
- خاموت ربات
- خاموت سلولار
در ادامه مقاله هریک از این دسته خاموت ها را بررسی میکنیم.
خاموت سنتی
خاموت سنتی پر کاربرد ترین نوع خاموت در ایران خاموت است. زاویه خمش خاموت سنتی ۹۰ درجه است. از این رو می توان گفت از لحاظ ظاهری به شکل مربع دارد. ساخت این نوع خاموتبا استفاده از اهرم است.
خاموت مارپیچی
خاموت مارپیچی با استفاده از دستگاه CNC ساخته می شود. این دسته از خاموت می تواند در اندازه و قالب های متفاوتی ساخته و مورد استفاده قرار گیرد. استفاده از این مدل برای بیشتر سازه ها امکان پذیر است.
خاموت معمولی
خاموت معمولی که با عنوان خاموت ساده نیز شناخته می شود را می توان با دستگاه ساخت و یا با استفاده از روش سنتی و دخالت دست نسبت به ساخت آن اقدام کرد. همانند خاموت مارپیچی این دسته خاموت نیز در اندازه و قالب های متفاوتی ساخته و در ساختمان سازی مورد استفاده قرار می گیرد.
خاموت مهندسی
همان گونه که در ابتدای مقاله ذکر شد، خاموت مهندسی به میلگردی گفته می شود که با زاویه های ۴۵ یا ۱۳۵ درجه خم شده باشد.
خاموت ربات
این نوع خاموت از لحاظ ظاهری شباهت زیادی با خاموت مارپیچ دارد. تنها تفاوت آن را می توان در مربعی که در گوشه خاموت ربات وجود دارد، دانست. این دسته نیز با استفاده از دستگاه CNC ساخته می شود.
خاموت سلولار
خاموت سلولار در دسته پیشرفته ترین آرماتور های عرضی است. به کارگیری این دسته خاموت مقاومت بسیار بالایی در سازه بتنی ایجاد می کند. کارکرد این خاموت به گونه ای است که ضعف کششی آرماتورهای طولی را در برابر فشار ناشی از زلزله جبران می کند.
ساخت خاموت های سلولار بر اساس استاندارهای تکنولوژی Pi_system صورت می گیرد.
کاربرد خاموت
خاموت در سازه بتنی کاربرد های متفاوتی دارد که از جمله می توان موارد زیر اشاره کرد
- افزایش مقاومت فشاری
- بالا بردن انعطاف پذیری ستون
- جلوگیری از خم شدن میلگرد اصلی در ستون
- جلوگیری از حرکت میلگرد اصلی در زمان بتن ریزی و
- بهبود عملکرد میلگرد موجود در ستون
